Việt Nam ở đâu trong thị trường cà phê chuỗi Châu Á?

marketing foundation

Tổng quan thị trường cafe chuỗi tại Việt Nam

Với một nước đứng thứ 2 về cà phê trên thế giới, sẽ không khó để khẳng định tại Châu Á, Việt Nam là thiên đường của các cửa hiệu cà phê với giá trị thị trường khoảng 7.000 tỉ đồng. Mảnh đất 95 triệu dân có tới hơn 20.000 cửa tiệm cà phê (nhiều hơn gấp 4 lần tổng các cửa hàng của kênh hiện đại gồm siêu thị lớn, siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi…). Trong khi đó, cà phê ở các nước vùng lân cận lại phát triển khiêm tốn hơn, ví dụ như ở Đài Loan, Trung Quốc, Nhật Bản…Gần nhất là tại Trung Quốc, mảnh đất 1,4 tỉ dân này chỉ tiêu thụ hơn 2 triệu bao cafe, so với Việt Nam chỉ 90 triệu dân nhưng tiêu thụ tới 30 triệu bao trong năm 2019. Tìm được cửa hiệu cafe trên đường tại Trung Quốc rất khó, hãng cafe thịnh hành tại đây cũng chỉ “lác đác” có Starbucks và thêm một vài nhãn cafe nội địa mới nổi, thậm chí mới gần đây Starbucks đã bị “lấn át” bởi hãng thương hiệu nội địa Luckin Coffee. Theo báo cáo của tờ Nikkei Asian Review cho hay, cho tới tháng 9/2020, lượng tiêu thụ cafe tại Việt Nam vẫn trên đà tăng trưởng mạnh, tăng 14% so với cùng kì năm ngoái, với sức mở rộng tới hơn 2.000 cửa hàng cafe mỗi năm. Chính sự tăng trưởng mạnh đó nên thật khó để thấy trên khu vực Châu Á, nơi đâu có nhiều cafe ở khắp mọi nơi như Việt Nam. Đồng thời cũng là cơ hội để nhiều thương hiệu cafe Việt vươn ra được nước ngoài như Cộng sang Hàn Quốc, Highland Coffee sang Đài Loan, NutiCafe sang Mỹ. Điều này đủ để thấy cafe Việt cũng như việc đầu tư mảng cafe trên mảnh đất 95 triệu dân có tiềm năng hơn rất nhiều so với các nước tại thị trường Châu Á. 

Nhưng đó mới là sự khởi đầu, các thương hiệu này lại đều gặp trở ngại và chưa có hãng nào thành công nơi đất khách. Đó cũng là câu chuyện du nhập thương hiệu cafe vào đất Việt của hãng cafe Hàn như Paris Gateaux, New York Dessert Cafe của Singapore, hay Coffee Bene (đóng cửa trong vòng 2 năm ra mắt) và thậm chí là Starbucks cũng chưa là gì với các đối thủ mang thương hiệu “made in VietNam” như Highlands Coffee, Phúc Long hay The Coffee House (Highlands Coffee có 230 cửa hàng, gấp 7 lần số cửa hàng của Starbucks tại Việt Nam). 

Product

Thị trường Châu Á đông dân tới vậy, mà điển hình là tại Việt Nam vô cùng sôi động nhưng tại sao khi khi vươn ra thị trường quốc tế lại gặp nhiều khó khăn? Điều gì còn là trở ngại trong khâu Marketing của các thương hiệu? Câu trả lời nằm ở tính Localization – “địa phương hoá” rất cao đối với ngành hàng cafe tại Châu Á. Ngay cả Starbucks là thương hiệu cafe lớn nhất thế giới nhưng khi tới Việt Nam – đất nước trọng điểm trong thị trường cafe toàn cầu cũng chưa có lời giải. Có thể nói, ngành hàng cafe là ngành hàng mang tính thưởng thức cao, cho nên đối với mỗi quốc gia, cách cảm nhận lại vô cùng khác biệt. 

Tại Việt Nam, người dùng cafe rất ưa chuộng thức uống mang hương vị đậm đà (theo khảo sát, so với Singapore hay các nước Châu Á khác đều ưa chuộng vị cafe nhạt thanh hơn Việt Nam). Chính bởi điều này, Trung Nguyên dường như trở thành định nghĩa của cafe Việt ngay từ ngày đầu ra mắt. Thêm vào đó, “đặc sản cafe” không chỉ được thể hiện ở vị mà còn được thể hiện ở sự đa dạng trong menu – khi đi tới cửa hàng, ngoài việc “order” cafe thì còn có thêm các loại trà bánh, sinh tố, nước trái cây bổ sung. Đây là điều mà các thương hiệu của nước ngoài chưa theo kịp các thương hiệu nội địa. Bởi vậy nên ngay từ chữ P đầu tiên – Product, các nhãn hàng phải điều chỉnh sao cho sản phẩm “đậm” tính “local” đối với tệp khách hàng trong nước.

Place

Về địa điểm (Place), nếu như bạn là dân ưa chuộng cafe, có thể dễ dàng nhận thấy tại Việt Nam từ vỉa hè cho tới trung tâm, từ các ngõ nhỏ cho tới mặt đường lớn, đều có sự hiện diện dày đặc của các thương hiệu Việt. Điển hình như ở các thành phố lớn, chỉ trên một con đường có thể đếm tới gần chục tiệm cafe nội địa như Highlands, Cộng hay The Coffee House…nhiều đến nỗi hình thành cả thói quen đối với người Việt: chẳng mấy ai chạy xa hàng km chỉ để mua 1 ly cafe của một thương hiệu cụ thể. Ngoài ra, nếu để ý, khi vào trong cửa tiệm, bạn cũng sẽ thấy phong cách thiết kế cũng như trưng bày của các thương hiệu nội địa khác biệt so với các thương hiệu ngoại. Trong khi các thương hiệu nội địa coi trọng yếu tố trưng bày “thuần Việt” kết hợp với hiện đại, thì các thương hiệu cafe nước ngoài khi gia nhập vào thị trường Việt Nam vẫn còn khá rập khuôn.

Price

Cuối cùng, giá cả (Price), mức giá của cafe Việt thường rẻ hơn so với cafe ngoại tầm 40 – 70 ngàn, mức chênh lệch khá lớn so với thu nhập tại Việt Nam. Với sản phẩm dường như trở thành thức uống hàng ngày, có thể coi là hàng tiêu dùng nhanh đối với hầu hết người dân Việt, mức giá chênh lệch quá lớn từ các thương hiệu ngoại hiển nhiên sẽ không phù hợp và hiệu quả khi kinh doanh tại mảnh đất hình chữ S. Tuy nhiên vẫn còn đó là những bài học về tiêu chuẩn dịch vụ mà các thương hiệu Việt phải học hỏi rất nhiều từ thương hiệu ngoại.

Tạm kết

Qua đây, chúng ta có thể tạm tự hào về mức độ phát triển của ngành cafe chuỗi của Việt Nam ở châu Á, nhưng song song với đó, đi liền với câu chuyện làm thế nào để phát triển thương hiệu đi ra quốc tế là bài toán Marketing về tính “localization” – một trong những yếu tố tối quan trọng đặc biệt trong ngành hàng mang tính thưởng thức rất cao này.

Ngoài yếu tố Localization ra, còn có các nguyên lý quan trọng nào khác khi phát triển một thị trường mới? Cùng tìm hiểu hiểu thêm tại khoá học Marketing Foundation của Tomorrow Marketers.