Tomorrow Marketers – Economic Moat (con hào kinh tế) là thuật ngữ được Warren Buffett tạo ra, nói về khả năng của một doanh nghiệp trong việc duy trì lợi thế cạnh tranh (competitive advantages) so với các đối thủ để bảo vệ lợi nhuận dài hạn (long-term profits) và thị phần (market share) của mình. Giống như một lâu đài thời trung cổ, nhiệm vụ của con hào là bảo vệ những người bên trong pháo đài và tài sản của họ khỏi những người bên ngoài.
Tìm hiểu về Economic Moat
Về cơ bản, lợi thế cạnh tranh (competitive advantages) là bất kỳ yếu tố nào giúp công ty cung cấp hàng hóa, dịch vụ tương tự như của đối thủ và đạt mức lợi nhuận vượt trội hơn. Một ví dụ điển hình về lợi thế cạnh tranh là lợi thế chi phí thấp (low-cost advantage), chẳng hạn như tìm được nguồn nguyên liệu thô giá rẻ. Các nhà đầu tư rất thành công như Buffett rất giỏi tìm kiếm các công ty có economic moat vững chắc nhưng giá cổ phiếu tương đối thấp.
Tuy nhiên, một trong những nguyên lý cơ bản của kinh tế học hiện đại là theo thời gian, cạnh tranh sẽ làm xói mòn bất kỳ lợi thế cạnh tranh nào của một công ty. Hiệu ứng này xảy ra do lợi thế cạnh tranh khiến các hoạt động trở nên vượt trội hơn, lợi nhuận của công ty tăng vọt, từ đó tạo ra động lực mạnh mẽ để các công ty đối thủ sao chép hoặc tìm ra phương pháp hoạt động tốt hơn.
Ví dụ minh họa
Hãy trở lại ví dụ về lợi thế chi phí thấp (low-cost advantage). Giả sử, bạn muốn mở một quầy bán nước chanh để kinh doanh. Bạn nhận ra rằng, nếu mua số lượng chanh lớn mỗi tuần một lần thay vì mỗi buổi sáng, bạn có thể cắt giảm 30% chi phí và bán nước chanh với giá rẻ hơn các quầy khác. Điều này dẫn đến sự gia tăng số lượng khách hàng mua nước chanh của bạn (thay vì mua của đối thủ cạnh tranh) và khiến lợi nhuận tăng lên. Tuy nhiên, các đối thủ có lẽ sẽ nhanh chóng để ý đến phương pháp của bạn và áp dụng theo. Do đó, trong một khoảng thời gian ngắn, khoản lợi nhuận kếch xù của bạn sẽ biến mất và ngành công nghiệp nước chanh ở địa phương bạn sẽ trở lại bình thường.
Tuy nhiên, giả sử bạn phát triển và được cấp bằng sáng chế về một công nghệ giúp bạn có thêm 30% nước ép so với bình thường, đồng thời cũng làm giảm chi phí trung bình cho mỗi ly nước chanh. Lần này, đối thủ của bạn sẽ không có cách nào sao chép phương thức của bạn, vì lợi thế cạnh tranh của bạn được bảo vệ bởi bằng sáng chế. Trong ví dụ này, economic moat của bạn là bằng sáng chế từ công nghệ độc quyền của mình. Nếu công ty nước chanh của bạn là một công ty đại chúng (public firm), cổ phiếu phổ thông (common stock) của bạn có thể sẽ vượt trội so với đối thủ cạnh tranh trong thời gian dài.
Như vậy, economic moat của một công ty đại diện cho một phép đo định tính về khả năng giữ chân các đối thủ cạnh tranh ở khoảng cách an toàn trong một thời gian dài, giúp hình thành lợi nhuận kéo dài (prolonged profits) cho công ty trong tương lai. Các economic moat rất khó đo lường bằng định lượng vì chúng không có giá trị tiền tệ rõ ràng, nhưng lại là một yếu tố định tính quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại dài hạn và trong việc lựa chọn cổ phiếu của một công ty.
Cách tạo ra Economic Moat
Dưới đây là một số cách giúp doanh nghiệp tạo ra economic moat để có được lợi thế đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh.
Lợi thế chi phí
Trong ví dụ về nước chanh, lợi thế chi phí (cost advantages) mà các đối thủ cạnh tranh không thể sao chép là một economic moat rất hiệu quả. Các công ty có lợi thế chi phí vượt trội có thể hạ giá thành sản phẩm, buộc đối thủ phải rời khỏi ngành hoặc ít nhất là cản trở sự tăng trưởng của đối thủ. Các công ty có lợi thế chi phí bền vững (sustainable cost advantages) thậm chí có thể duy trì thị phần rất lớn trong ngành bằng cách loại bỏ các đối thủ cạnh tranh mới đang cố gắng gia nhập vào ngành.
Lợi thế về quy mô
Quy mô lớn cũng có thể tạo ra economic moat cho một công ty. Khi đạt đến một quy mô nhất định, công ty sẽ có được tính kinh tế theo quy mô (economies of scale). Tính kinh tế theo quy mô là khi nhiều đơn vị hàng hóa hoặc dịch vụ có thể được sản xuất ở quy mô lớn hơn với chi phí đầu vào thấp hơn, giúp giảm chi phí hoạt động chung (overhead costs) trong các lĩnh vực như tài chính, quảng cáo, sản xuất,… Các công ty lớn cạnh tranh trong một ngành đều có xu hướng muốn chiếm lĩnh thị phần cốt lõi của ngành đó, trong khi những công ty nhỏ hơn buộc phải rời khỏi ngành hoặc chiếm lĩnh “thị trường ngách”.
Chi phí chuyển đổi cao
Các doanh nghiệp là “ông lớn” trong ngành sẽ có những lợi thế khác. Các nhà cung cấp và khách hàng của họ sẽ phải chịu chi phí chuyển đổi (switching costs) cao nếu chuyển sang hợp tác với một công ty mới. Các đối thủ cạnh tranh không dễ dàng chiếm được thị phần từ tay những công ty đứng đầu trong ngành cũng là vì khoản chi phí chuyển đổi này.
Tài sản vô hình
Economic moat cũng có thể được tạo ra thông qua các tài sản vô hình của một công ty, bao gồm bằng sáng chế, bộ nhận diện thương hiệu, giấy phép hoạt động và một số thứ khác. Bộ nhận diện thương hiệu mạnh cho phép công ty định giá sản phẩm cao hơn rất nhiều so với sản phẩm của đối thủ cạnh tranh, từ đó giúp tăng lợi nhuận.
Soft Moats
Vì một số lý do mà economic moat của một số công ty khó xác định hơn. Công ty có thể duy trì lợi thế cạnh tranh nhờ vào cách quản trị đặc biệt hoặc văn hóa doanh nghiệp độc đáo (hay còn gọi là “soft moat”). Dù rất khó mô tả chính xác, nhưng một phương thức lãnh đạo và môi trường doanh nghiệp độc đáo có thể mang đến lợi ích lâu dài về mặt kinh tế cho một doanh nghiệp.
Nhìn chung, xác định chính xác thời điểm economic moat được tạo ra là một việc rất khó. Một khi công ty đã phát triển lớn mạnh, ảnh hưởng của economic moat mới rõ ràng.
Theo quan điểm của một nhà đầu tư, rót vốn vào các công ty đang phát triển lúc họ bắt đầu được hưởng lợi từ một economic moat rộng lớn và bền vững là lý tưởng nhất. Trong trường hợp này, yếu tố quan trọng nhất cần đánh giá là sức bền của economic moat. Một công ty càng có khả năng thu lợi nhuận dài lâu, lợi ích cho chính công ty và các cổ đông càng lớn.
Tạm kết
Một doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh tốt, sẽ đảm bảo sự phát triển ổn định, và tránh sự đe dọa của các đối thủ. Nhưng duy trì được lợi thế cạnh tranh để biến nó thành lợi thế cạnh tranh bền vững càng quan trọng hơn. Vì lợi thế cạnh tranh bền vững là một trong những tiêu chí nhà đầu tư quan tâm khi đổ tiền mua cổ phiếu của doanh nghiệp. Hãy tham gia khoá học Marketing Foundation của Tomorrow Marketers để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của một doanh nghiệp, đồng thời trau dồi thêm kiến thức và tư duy Marketing bài bản cùng các Brand Managers nhé!

Bài viết được biên soạn bởi Tomorrow Marketers, xin vui lòng không sao chép dưới mọi hình thức!