Tomorrow Marketers – Sau khoảng thời gian giãn cách xã hội do đại dịch hoành hành, xu hướng làm việc từ xa (remote work) và làm việc hỗn hợp (hybrid work) đang trở thành xu hướng mà nhiều người trẻ lựa chọn. Theo một khảo sát của PwC trên toàn thế giới, 19% nhân viên tham gia khảo sát đã sẵn sàng làm việc từ xa hoàn toàn, trong khi 37% khác mong muốn làm việc từ xa ít nhất 2 ngày/tuần. Song song với đó, xu hướng lựa chọn các công việc tự do – hay còn gọi là freelancer – cũng nở rộ bởi những điểm cộng lớn như thu nhập chủ động, có thể linh động về thời gian và công việc, thoát khỏi những áp lực và sự nhàm chán từ văn phòng bốn bức tường bao quanh.
Đọc thêm: Cần chuẩn bị gì để trở thành một content freelancer?
Nhưng làm freelancer có thực sự sung sướng như nhiều người nghĩ? Bởi nhiều người vẫn nói: “Làm freelance được tự do và chủ động về thời gian, mình thích làm việc lúc này thì làm lúc đó”, thì dân trong “ngành” từng trải cũng sẽ đốp trả lại bằng câu đùa: “Đang mệt mỏi vì làm giờ hành chính 8 tiếng một ngày, về nhà làm freelance thì làm 24/7” để than thở rằng freelance phải làm việc thậm chí còn nhiều hơn dân văn phòng.
Từ đây, bài viết này sẽ chia sẻ hai góc nhìn khi làm content freelancer để giúp các bạn đưa ra lựa chọn có hay không nên theo đuổi công việc tự do này.
1. Lịch trình và thời gian làm việc của content freelancer
Màu hồng trong thế giới của content freelancer
Khi làm freelance, bạn có thể làm chủ thời gian và lịch trình làm việc của mình. Mỗi người có một khoảng thời gian làm việc tập trung và hiệu quả khác nhau. Có những người là “cú đêm” và chỉ có thể tập trung cao độ vào 2h sáng – khi xung quanh không có tiếng động gì vào buổi đêm, nhưng cũng có những người là “chú chim chăm chỉ”, dậy làm việc vào 4h sáng. Freelance sẽ cho bạn cơ hội được làm việc theo giờ giấc linh hoạt này.
Cần một ngày nghỉ để tái tạo năng lượng làm việc? Bạn cũng không cần phải viết đơn xin nghỉ phép hay trình bày lý do với bất kỳ một người sếp nào, miễn là bạn đáp ứng và hoàn thành công việc đúng thời hạn.
Bạn có thể làm việc ở bất kỳ địa điểm nào, cho dù ngoài phạm vi căn phòng làm việc: xách laptop nằm dài ngoài bãi biển trong một chuyến đi du lịch, di chuyển tới làm việc tại quán cà phê gần nhà, thư viện, hoặc công viên,… Điều bạn cần chỉ là đảm bảo máy tính không hết pin và có kết nối mạng ổn định để có thể kịp thời trao đổi với khách hàng về công việc.
Sẽ không còn giờ hành chính để làm việc, không còn văn hóa 9-to-5 của dân văn phòng, cũng không có ai để kiểm soát công việc của bạn. Bạn không cần chấp hành bất kỳ nội quy hay khuôn khổ nào của một công ty nữa: không cần mặc đồng phục làm việc, thay vào đó bạn có thể mặc đồ ở nhà và ngồi thoải mái trên ghế tựa mà không ai biết (và không ai quan tâm).
Phía sau bức màn màu hồng
Ranh giới giữa công việc và cuộc sống bị xóa nhòa. Không còn giờ hành chính để giới hạn cho thời gian làm việc, không còn sự tách biệt giữa nơi làm việc và căn nhà để nghỉ ngơi bởi nhà LÀ văn phòng. Những công việc ngoài lề như trả lời và giải đáp thắc mắc của khách hàng vào lúc 12h đêm cũng có thể sẽ ăn vào thời gian cho cuộc sống riêng. Và cũng bởi không có những giới hạn này, bạn có thể rơi vào tình trạng không thể ngừng nghĩ về công việc dang dở, ngay cả khi đang làm những công việc cá nhân. Nếu tình trạng này kéo dài có thể khiến bạn ăn không ngon, ngủ không yên và đầu óc lúc nào cũng căng như dây đàn. Điều này gây ra sự kiệt quệ của cơ thể vật lý và tinh thần, ảnh hưởng rất lớn tới hiệu suất của công việc.
Sự linh hoạt cũng sẽ có những mặt trái khó tránh nếu bạn không thể tự chủ hoặc không có kỹ năng quản lý dự án, quản lý thời gian và tính kỷ luật cao. Bạn cũng có thể dễ dàng rơi vào trạng thái cuốn theo khối lượng lớn. Có những ngày công việc và dự án gấp, việc cày xuyên đêm vài ngày liên tiếp để kịp thời hạn và ngủ bù vào ban ngày cũng thường xuyên xảy ra. Với những dự án của khách hàng ở nước ngoài, bạn cũng sẽ đối mặt với việc làm việc lệch múi giờ hoặc lễ Tết cũng phải làm việc.
Không chỉ vậy, những ngày không có hứng thú thì cũng không thể làm được việc, trong khi toàn bộ kết quả công việc và quy trình làm việc do chính mình chịu trách nhiệm mà không thể nhờ cậy một đồng nghiệp nào khác.
2. Khách hàng và khối lượng công việc của content freelancer
Màu hồng trong thế giới của content freelancer
Khi làm freelance, bạn có thể tự do lựa chọn khách hàng và dự án để làm việc, phụ thuộc theo mong muốn, sở thích và phong cách viết của mình. Mỗi ngành hàng, khách hàng sẽ có những đặc thù nội dung khác nhau. Ví dụ: với các khách hàng trong ngành giáo dục, công nghệ, thông thường bạn sẽ được yêu cầu để viết những dạng nội dung dài với nhiều chủ đề cần tới kiến thức và hiểu biết chuyên sâu; trong khi các khách hàng trong ngành hàng thời trang, FnB hoặc bất động sản thì có thể chỉ yêu cầu bạn sáng tạo các nội dung social media hoặc copywriting và sáng tạo theo câu chữ, bắt trend với các mẫu nội dung chạy quảng cáo. Sự đa dạng này giúp bạn có thể đổi gió giữa nhiều khách hàng, nhiều phong cách viết và nhiều chủ đề khác nhau.
So với việc phải viết về một số ít sản phẩm cho một doanh nghiệp ngày này qua tháng khác, freelance có thể giúp bạn tiếp cận những lĩnh vực chuyên môn mới. Đây là lợi ích chính mà nhiều người suy nghĩ khi chuyển sang làm freelance, bởi nhờ đó, họ có thể duy trì hứng thú và đam mê đối với công việc.
Phía sau bức màn màu hồng
Sự đa dạng thì cũng tuyệt vời đó, nhưng đi kèm với đó thì bạn sẽ khó có đủ chiều sâu trong bất cứ một lĩnh vực nào (ngoài viết) do thời gian tìm hiểu kiến thức và hiểu biết bị giới hạn. Bạn sẽ bị xoay vòng vòng trong một khoảng thời gian ngắn, sáng phải tìm hiểu về công nghệ, trong khi chiều thì phải tìm hiểu về đồ điện tử. Vì vậy hãy cân nhắc nhé!
Hơn nữa, trong thời gian đầu, bạn cũng sẽ không (hoặc có rất ít) được quyền lựa chọn, bởi các khách hàng hầu như chưa biết tới và tin tưởng bạn, bạn cũng chưa có nhiều chuyên môn và trở thành “lão làng” để được lựa chọn theo ý thích, và bởi bạn chưa… đủ tiền. Sống thực tế lên, khi network chưa có nhiều và bạn chưa có đủ các dự án để xây dựng portfolio hoặc tạo ra tiếng vang trong giới, thì bạn phải là người chủ động đi tìm khách và cần khách hàng hơn chứ không phải ngược lại, dù trong làm ăn thì đây là mối quan hệ trao đổi. Nếu cứ mãi kén chọn trong việc lựa chọn khách hàng/dự án, chưa chắc bạn đã có cơ hội thứ hai đâu.
Trong nhiều trường hợp, bạn có thể bị khách hàng không giải ngân sau khi đã hoàn thành dự án. Vì vậy, hợp đồng và thỏa thuận rõ ràng là một điều tối quan trọng khi bạn phải đóng tất cả vai trò trong công ty TNHH Chỉ-mình-tôi: đặt ra các điều khoản thanh toán riêng, thể hiện thái độ cứng rắn và có chính kiến trong quá trình làm việc.
Việc khối lượng công việc không ổn định cũng có thể ảnh hưởng tới thời gian làm việc. Sẽ có những khoảng thời gian bạn không thể liên hệ được với bất kỳ khách hàng nào, nhưng sẽ lại có những thời điểm liên tiếp dồn dập khách hàng và dự án “ghé thăm” với khối lượng công việc khổng lồ. Điều này có thể khiến bạn thiếu đi tính cân bằng giữa cuộc sống – công việc và giữa các thời điểm trong năm. Vì vậy, lời khuyên là hãy sử dụng các công cụ quản lý công việc như Trello, Slack, sử dụng lịch cá nhân để bắt kịp các công việc lớn nhỏ hàng ngày và tránh bỏ quên/bỏ sót deadline, đồng thời học các kỹ năng quản lý và tổ chức công việc, tự đánh giá cá nhân (performance review) định kỳ hai lần một năm. Bạn không nghe nhầm đâu, việc làm việc một mình yêu cầu bạn phải tự đánh giá bản thân một cách trung thực, với các tiêu chí như kết quả tài chính, hiệu suất làm việc, hiệu quả công việc và các vấn đề khác về sức khỏe, mức độ cam kết và hứng thú với công việc nhằm đảm bảo sức bền để có thể tiếp tục làm freelance trong dài hạn.
3. Thu nhập và tài chính của content freelancer
Màu hồng trong thế giới của content freelancer
Khi đã đạt đến một mức độ chuyên môn nhất định và số lượng khách hàng/dự án đã hoàn thành, “hữu xạ tự nhiên hương”, bạn sẽ có cơ hội được tiếp cận và làm việc với các khách hàng lớn với thu nhập hậu hĩnh hơn. Nếu liên tiếp gặp những dự án hậu hĩnh đó và nếu biết cách để chi tiêu, một dự án bạn làm trong 3 tháng có thể “bao nuôi” cả năm.
Phía sau bức màn màu hồng
Dù vậy, cũng không thể phủ nhận rằng tài chính không ổn định, bấp bênh là điều khó tránh khỏi khi mới vào nghề freelance. Thu nhập của bạn sẽ phụ thuộc vào khách hàng, số lượng dự án và mức độ khó của công việc. Trường hợp nếu không thể có được dự án lớn, bạn sẽ cần phải chấp nhận tham gia nhiều dự án, với nhiều khách hàng và công việc khác nhau để duy trì sự ổn định của thu nhập. Trong cùng một khoảng thời gian, sẽ có tháng bạn có 6 dự án trong tay, việc bận bù đầu và cũng phải chấp nhận làm thêm những công việc không xuất phát từ sở thích; nhưng cũng có tháng không có dự án nào, cũng chẳng tìm được khách hàng nào tiềm năng.
Bên cạnh đó, bạn cũng sẽ không nhận được các phúc lợi dành cho nhân viên như khi làm việc có hợp đồng tại văn phòng. Thiếu các chính sách nghỉ ốm, nghỉ thai sản, đồng nghĩa với việc bạn sẽ buộc phải nghỉ mà không được hưởng lương; không có cả các lợi ích đào tạo và phát triển, phúc lợi khám sức khỏe/thai sản; không có tiền hưu trí trừ khi bạn giỏi tự trang trải tiền hưu bổng của mình, và tất nhiên, sống bằng tiền tiết kiệm “giữa các công việc”, tất cả tạo nên một lối sống khá bất an và đôi khi gây lo lắng.
Một lời khuyên là hãy tìm hiểu dần những vấn đề như bảo hiểm, thuế thu nhập cá nhân; tự đóng bảo hiểm cá nhân và tự mình giải quyết các vấn đề luật pháp là một điều quan trọng để đặt cơ sở cho cuộc sống tương lai về già.
4. Giao tiếp với xã hội của content freelancer
Màu hồng trong thế giới của content freelancer
Như đã nói phía trên, thông thường, một freelance sẽ được linh hoạt lựa chọn không gian, địa điểm để làm việc. Trong một vài trường hợp, bạn sẽ chỉ phải lên công ty của khách hàng một buổi một tuần. Điều này không chỉ giúp bạn tiết kiệm tiền và thời gian di chuyển, mà còn là cơ hội để bạn tận hưởng khoảng thời gian được ở một mình mà không phải giao tiếp, tiếp xúc với sếp hay đồng nghiệp. Nhờ đó, bạn có thể tránh xa các vấn đề “chính trị” nơi công sở, không phải đối mặt với các drama tại nơi làm việc,…
Phía sau bức màn màu hồng
Nếu sống một mình khi làm freelance, có những ngày, sự tương tác mặt đối mặt duy nhất mà bạn có thể có là với nhân viên pha chế của quán cà phê. Một số ngày sẽ trôi qua mà bạn còn không mở miệng nói một lời nào với bất kỳ ai. Khi tình trạng này kéo dài có thể khiến bạn rơi vào cô đơn, buồn chán.
Và khi không có sự giám sát, bạn cũng dễ rơi vào bẫy của sự trì hoãn và tạo ra sự trì hoãn. Vì vậy, bạn sẽ vừa phải đóng vai trò là nhân viên vừa phải là ông chủ, tự đưa ra các quy tắc và kỷ luật cần chấp hành, tự sắp xếp các nhiệm vụ cần hoàn thành, tự đốc thúc và kiểm soát tiến độ công việc của bản thân. Việc tự mình kiểm soát toàn bộ từ A tới Z quy trình tìm kiếm khách hàng và làm việc với họ cũng đòi hỏi bạn phải trở thành một generalist thay vì specialist như bạn nghĩ: bên cạnh kiến thức và kỹ năng chuyên môn, bạn còn kiêm luôn các chức vụ như tài chính – kế toán, marketing, pháp lý – back office, quản lý khách hàng,…
Đọc thêm: Kinh nghiệm làm việc với content freelancer: làm sao để tuyển dụng, đào tạo và giữ chân người tài?
Tạm kết
Càng mong muốn làm việc tự chủ, độc lập, bạn sẽ càng phải trang bị cho bản thân hiểu biết về công việc và các kỹ năng mềm để đảm bảo có thể đi đường dài cùng công việc mà mình đã lựa chọn. Hơn hết, dù là một content marketer làm việc tự do hay dưới trướng một công ty, nếu không có tư duy, kiến thức bài bản, bạn sẽ mãi dậm chân ở vị trí “thợ viết” bỏ lỡ nhiều cơ hội phát triển đang rộng mở. Hãy tham khảo khóa học Content Marketing của Tomorrow Marketers ngay hôm nay để học cách lập chiến lược và sản xuất nội dung đa kênh một cách hiệu quả nhé!
Nếu bạn đang muốn tìm hiểu về con đường sự nghiệp Marketing khi làm freelancer hay tại các công ty Client, Agency, Inhouse, tham khảo ngay Online Free Course “The Guide to Marketing Career” của Tomorrow Marketers nhé. Khóa học sẽ giúp bạn khám phá ngành Marketing qua việc hiểu tổng quan về các con đường sự nghiệp trong ngành và giúp bạn bạn hiểu chính bản thân mình. Từ đó giúp bạn xây dựng lộ trình phát triển sự nghiệp Marketing cho riêng mình. Khóa học hoàn toàn miễn phí nên bạn hãy nhanh chóng đăng ký nhé!
Bài viết được biên soạn bởi Tomorrow Marketers, xin vui lòng không sao chép dưới mọi hình thức!
