Khủng hoảng kinh tế hậu Covid-19 và sự ảnh hưởng tới thị trường tuyển dụng 2020

marketing foundation

Tomorrow Marketers – Chỉ trong quý 1 của năm 2020, dịch Covid-19 làm số doanh nghiệp phá sản, giải thể tăng mạnh; nhiều doanh nghiệp đặt chế độ “ngủ đông”, “đóng băng”, nghe ngóng tình hình, họ chờ dịch bệnh qua đi và mọi thứ trở lại như cũ. Nhưng liệu mọi thứ có trở lại như cũ hay không?

1. Khủng hoảng kinh tế hậu Covid-19

Khủng hoảng kinh tế giống như các chuyến xe bus, hết chuyến này sẽ có chuyến khác. Tuy nhiên khủng hoảng kinh tế lần này rất khác.

  • Cú shock này đánh gục khối G7 và Trung Quốc cùng một lúc
  • Dịch bệnh tác động đồng thời tới nhiều khía cạnh của nền kinh tế: Khủng hoảng kinh tế trước đây thường bắt đầu từ một chỗ. Khủng hoảng tài chính ngân hàng bắt nguồn từ các ngân hàng, khủng hoảng tỷ giá hối đoái (exchange rate) bắt nguồn từ thị trường ngoại hối và dự trữ của Ngân hàng Trung ương, sudden-stop crisis bắt đầu từ dòng vốn đầu tư quốc tế… Nhưng lần này không đơn giản như vậy.

3 kiểu gián đoạn kinh tế của Covid-19

  • Thứ nhất, dịch bệnh làm giảm sản lượng sản xuất bởi nó khiến người lao động ở nhà nghỉ ốm, điều này tương tự như thất nghiệp tạm thời.
  • Thứ hai, các nước bắt buộc phải thực hiện các biện pháp cách ly cộng đồng nhằm làm phẳng đường cong dịch tễ. Nhà máy, công sở đóng cửa, giao thông cấm đi lại, cách ly người với người…
  • Thứ ba là cú shock kỳ vọng. Giống như cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2008-2009, khủng hoảng Covid-19 đã khiến người tiêu dùng và các doanh nghiệp trên toàn thế giới thu mình lại và bật chế độ “chờ xem sao”. Điều này ảnh hưởng rõ rệt tới ngành du lịch và khách sạn, nó sẽ tiếp tục kéo theo sụt giảm của các ngành khác khi tình trạng cách ly vẫn chưa thể chấm dứt.


Sơ đồ trên thể hiện vòng tròn luân chuyển dòng vốn. Nói một cách đơn giản, các hộ gia đình sở hữu vốn và người lao động, các doanh nghiệp cần vốn và người lao động để sản xuất hàng hoá- các hộ gia đình sẽ mua hàng hoá bằng tiền lương mà doanh nghiệp trả cho họ, sự luân chuyển đó giúp cho nền kinh tế hoạt động trơn tru.

Điều quan trọng là, nền kinh tế chỉ tiếp tục chạy trơn tru nếu dòng tiền luôn luôn luân chuyển trong dòng chảy này. Sự gián đoạn dòng chảy ở bất cứ đâu đều sẽ gây ra sự chậm lại ở mọi nơi. Biểu đồ trên phức tạp hơn một chút bởi có thêm sự tham gia của chính phủ và nước ngoài. Nó cũng phân tách chi tiêu tiêu dùng và chi đầu tư.

Những dấu x màu đỏ cho thấy ba kiểu gián đoạn này có thể/ đang làm gián đoạn dòng tiền – động lực của nền kinh tế.

  • Các hộ gia đình không được trả lương có thể gặp khó khăn về tài chính hoặc thậm chí phá sản. Điều này làm giảm chi tiêu cho hàng hoá, do đó cũng làm giảm dòng tiền từ các hộ gia đình đến chính phủ và các công ty.
  • Sự sụt giảm nhu cầu hàng hoá nội địa cũng ảnh hưởng đến nhu cầu cho hàng hoá nhập khẩu, do đó, nó ảnh hưởng tới dòng tiền chuyển ra nước ngoài. Điều này làm giảm foreign incomes, do đó giảm chi tiêu cho xuất khẩu hàng hoá quốc gia.
  • Sự sụt giảm nhu cầu và/hoặc cú sốc cung trực tiếp có thể dẫn đến sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng quốc tế và trong nước.
  • Các doanh nghiệp phá sản: Các doanh nghiệp đóng cửa sẽ tạo ra sự gián đoạn dòng tiền hơn nữa. Khi các chủ nợ không được trả tiền, thì thường nhân viên cũng không được trả lương đầy đủ, và đa số trường hợp sẽ trở thành thất nghiệp. Trong trường hợp các công ty phụ thuộc vào nhà cung cấp (ví dụ: mua sản phẩm từ công ty khác để bán lại), thì việc phá sản của một công ty có thể khiến các công ty khác gặp nguy hiểm. Phản ứng dây chuyền này đã xảy ra trong ngành xây dựng khi housing crisis xảy ra.
  • Lao động bị sa thải, nghỉ ốm, bị cách ly, hoặc nghỉ để chăm sóc người thân bị bệnh: Khi người lao động nghỉ việc/ mất việc – ngay cả khi họ có bảo hiểm thất nghiệp hoặc hỗ trợ thu nhập khác – họ có xu hướng cắt giảm chi tiêu cho các mặt hàng ít cần thiết hơn, có thể hoãn lại.

Theo các nhà kinh tế, để tránh thiệt hại sâu sắc, lâu dài cho các nền kinh tế, chính phủ sẽ cần giảm số vụ phá sản của cá nhân và doanh nghiệp, đảm bảo mọi người có tiền để tiếp tục chi tiêu ngay cả khi họ không làm việc, đồng thời tăng đầu tư công và chi tiêu y tế. Nói cách khác, họ cần phải hành động ngay bây giờ để giảm bớt sự tích tụ của mô sẹo kinh tế, theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế.

(Bài viết của tác giả Richard Baldwin – Professor of International Economics at The Graduate Institute, Geneva; Founder & Editor-in-Chief of VoxEU.org; exPresident of CEPR)

2. Sự thay đổi nào trong bức tranh thị trường tuyển dụng?

Một màu u ám đang bao phủ nền kinh tế 2020, các bạn sinh viên sắp tốt nghiệp, hoặc các bạn trẻ đã nằm trong lực lượng lao động, sẽ phải đối mặt với một thị trường tuyển dụng vô cùng gay gắt trong thời gian tới.

Theo một khảo sát doanh nghiệp trên địa bàn TP.HCM, vào thời điểm tháng 2 và 3, 73,6% doanh nghiệp được khảo sát gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Hầu hết các doanh nghiệp đã trì hoãn hoặc hủy luôn những kế hoạch tuyển dụng trước đó. Đối với các doanh nghiệp lớn thì dự đoán có khả năng sẽ duy trì bộ máy nhân sự trong vòng 6 tháng, tuy nhiên những doanh nghiệp nhỏ và vừa thì khả năng lớn sẽ phải tạm ngừng hoạt động.

Để duy trì kinh doanh trong “cơn bão”, các doanh nghiệp cũng đang thay đổi cách vận hành để ứng phó với tác động của Covid-19. Những thay đổi này dù hiện tại chỉ là những thay đổi tạm thời, tuy nhiên khi dịch bệnh kéo dài, chúng sẽ trở thành một sự bình thường mới (the new normal), từ đó hình thành tiêu chuẩn mới cho thế hệ nhân sự tiếp theo trong thị trường lao động. Những thay đổi liên quan tới nhân sự, tiêu biểu có thể kể đến:

  • Làm việc từ xa: với sự lan rộng của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp dù muốn dù không cũng bắt đầu thử nghiệm hoạt động này nhằm ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh. CEO của Zoom, công ty cung cấp dịch vụ tổ chức hội thảo trực tuyến bằng hình ảnh, cho biết rằng dịch COVID-19 đã khiến cho nhu cầu và việc sử dụng các trang thiết bị làm việc từ xa tăng cao kỷ lục.
  • Cross-training: Các công ty tăng cường đào tạo chéo (cross-train) nhân viên và thiết lập lại quy trình làm việc rõ ràng để đề phòng rủi ro thiếu hụt nhân sự.
  • Ứng dụng công nghệ để tự động hoá: Việc sử dụng tự động hóa sẽ được đẩy nhanh để tăng năng suất lao động, nhiều việc được hoàn thành với số lượng nhân sự ít hơn

Nhìn chung, các doanh nghiệp đang cắt giảm nhân sự, nỗ lực duy trì việc kinh doanh với ít nhân sự hơn và năng suất làm việc cao hơn.

Yêu cầu đối với thế hệ nhân sự mới

Tình trạng thất nghiệp có thể tăng vọt trong thời gian tới, nếu bạn muốn giữ lại công việc của mình, hãy đảm bảo mình có những kỹ năng dưới đây:

1. Kỹ năng quản trị bản thân: Một trong những kỹ năng quan trọng nhất khi làm việc online đó là quản trị bản thân, mỗi nhân viên không chỉ nắm vững kiến thức chuyên môn mà còn phải biết quản lý công việc, tự xử lý vấn đề cá nhân, hoàn thành KPI theo đúng deadline.

2. Khả năng làm việc linh hoạt, chính xác, ngay lập tức: Những từ khoá trên có thể mô tả chính xác tình hình các doanh nghiệp trong “thời chiến”. Hiển nhiên, trong thời gian khó khăn, khi tình hình cấp bách, cần tốc độ xử lý vấn đề cao, thì những nhân sự có khả năng phản ứng nhanh, với chất lượng công việc đảm bảo, sẽ là những nhân sự được ưu tiên giữ lại trong doanh nghiệp.

3. Khả năng tự học cao: Có thể thấy những yêu cầu ngày càng cao từ phía doanh nghiệp đòi hỏi nhân viên phải có kỹ năng tự học xuất sắc. Một nhân viên có khả năng tự học, chính là một nhân sự có khả năng ứng phó với sự thay đổi. Nếu bạn sở hữu kỹ năng tự học tốt, bạn sẽ cầm chắc 1 slot trong thị trường tuyển dụng ngày một khó khăn sắp tới.

Nếu bạn sở hữu được kỹ năng tự học tốt, bạn sẽ cầm chắc 1 slot trong thị trường tuyển dụng ngày một khó khăn sắp tới.

Google Trends cho chúng ta thấy điều gì về việc tự học?

Bên dưới là biểu đồ từ Google Trend cho từ khoá Online Learning – có sự tăng vọt với từ khoá này tại thời điểm tháng 3, khi Covid-19 trở thành Đại dịch toàn cầu.

Covid-19 đã tạo ra một trải nghiệm học từ xa lớn nhất từ trước tới nay. Hiện tại, cách duy nhất để học là học online. Tuy nhiên, việc học online gặp phải khá nhiều thử thách, ví dụ như:

  • Kém tập trung: Những người trẻ thường không có đủ sự tập trung để học online hàng giờ liền mỗi ngày (một cách tự giác, mà không có sự ép buộc).
  • Thiếu sự đồng nhất: Việc học online có thể tạo ra sự phân lớp giữa những người quen thuộc với sử dụng công nghệ, và những người thiếu kỹ năng này. Lợi thế nghiêng về những người biết tận dụng nền tảng online.
  • Ít đồng cảm hơn: Chúng ta thường ít đồng cảm hơn với những người tiếp xúc trên thế giới ảo.

Dù sao đi chăng nữa, corona virus có thể sẽ reset lại cách học của chúng từ nay về sau. Bạn có thể chọn thích nghi để có lợi thế sau đại dịch, hoặc chọn chờ đợi dịch bệnh qua đi, để mọi thứ quay lại bình thường. Tuy nhiên, có thể sự bình thường trước đây sẽ không bao giờ quay lại như cũ nữa.

Lời khuyên TM dành cho bạn: Đừng chờ đợi. Hãy chuẩn bị sớm, và chúc bạn may mắn!

Đọc thêm: An nhàn 10 năm trời, bị sa thải sau một đêm vì dịch bệnh 

Tagged: