Những rào cản khi bước vào ngành Marketing của newbie

1. Marketing là ngành không khó vào, nhưng khó giỏi: 

Bước vào ngành Marketing không quá khó

Ngành Marketing là một ngành có nhiều cơ hội cho các bạn trẻ, ở các cấp độ entry-level như làm intern, executive, junior. Bạn không bị đòi hỏi bằng cấp chuyên ngành cụ thể, nhiều công ty chỉ tìm kiếm những ứng viên có tiềm năng, sở hữu kỹ năng mềm tốt, có sở thích, đam mê với ngành Marketing và sẵn sàng đào tạo nhân viên từ đầu. Theo Khảo sát nghề nghiệp và tiền lương năm 2019 của Marketing Week, 53% Marketers được khảo sát là người trái ngành, nghĩa là họ không học các chuyên ngành liên quan tới Marketing ở các trường đào tạo chuyên nghiệp.

Theo báo cáo “The 2022 global talent shortage” của công ty tư vấn nhân sự ManpowerGroup, sự thiếu hụt nhân sự làm Marketing chỉ đứng ngay sau ngành IT&Data. 

Nhưng khó giỏi…

Tuy nhu cầu tuyển dụng cao nhưng lại thường tập trung ở các vị trí entry-level, các vị trí cấp trung và cao đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên môn, kỹ năng thành thạo thì vẫn gặp khó khăn. Nhiều công ty vẫn rất khó tuyển được người phù hợp với yêu cầu công việc và văn hóa doanh nghiệp.

Để thăng tiến lên các vị trí cao trong ngành Marketing, Marketers được yêu cầu giỏi cả về mặt logic và magic. Nghĩa là bạn phải có cả sự sáng tạo và tư duy chiến lược. Các thông điệp, các chiến dịch Marketing phải có đủ sự sáng tạo, ấn tượng, độc đáo để thu hút sự chú ý của khách hàng. Sáng tạo không chỉ giúp tạo nên sự khác biệt và tò mò cho các chiến dịch marketing, mà còn giúp tăng cường nhận thức về thương hiệu, khiến người tiêu dùng nhớ tới thương hiệu lâu hơn.

Để đảm bảo các chiến dịch Marketing đạt được các mục tiêu đề ra, bạn cần phải xây dựng một chiến lược kỹ lưỡng về việc lựa chọn đối tượng khách hàng tiềm năng là ai, họ có đặc điểm, nhu cầu, mong muốn, nỗi đau là gì, sản phẩm có thể tiếp cận họ trên những kênh nào, chiến dịch Marketing giúp xây dựng hình ảnh thương hiệu ra sao,… Để làm được những điều này, Marketers phải nắm rất chắc kiến thức về phân tích dữ liệu, nghiên cứu thị trường, đối thủ cạnh tranh,… Đồng thời, phải theo sát chiến lược chung của công ty, của ngành hàng và định vị thương hiệu sẵn có.

Đọc thêm: Làm sao để dung hòa hai yếu tố “art” và “science” trong Marketing?

Bên cạnh đó, người làm Marketing cũng cần am hiểu các vấn đề công nghệ để làm việc thông minh hơn, hiệu quả hơn, bắt kịp xu hướng của người tiêu dùng, đưa ra những giải pháp, chiến lược “trúng tim đen” của khách hàng… ngoài ra cũng cần hiểu về chính trị, đặc biệt khi đặt chân vào những thị trường mới, để làm Marketing đúng quy định, đúng pháp luật,… Chỉ có như vậy, người làm Marketing mới có thể đáp ứng được yêu cầu của thị trường và đưa ra các chiến lược phù hợp với mục tiêu và đối tượng khách hàng của mình.

2. Xu hướng yêu cầu marketer phải “full-stack”: 

Trong kỉ nguyên của Data Driven Marketing, các Agency sẽ giảm bớt một số vai trò, khi các doanh nghiệp có xu hướng xây dựng team Marketing in-house để tự sản xuất nội dung, hay thu thập data khách hàng để phân tích đo lường. Hơn nữa, khi thời thế công nghệ đầy biến động, các doanh nghiệp cần có tốc độ và khả năng linh hoạt mới có thể cạnh tranh, do đó nhà tuyển dụng đặt ra yêu cầu rất cao đối với nguồn nhân lực marketing. 

Giỏi một chuyên môn là chưa đủ, Marketer thời đại mới cần thông thạo nhiều mảng công việc, ví dụ như: viết nội dung, thiết kế, UI/UX, sáng tạo ý tưởng, đọc hiểu số liệu, hiểu cách thức chuyển đổi giữa các kênh digital… Tất cả kĩ năng trên là để Marketers có khả năng linh hoạt, phản ứng nhanh với sự thay đổi của thị trường, đồng thời tăng khả năng cộng tác đa năng trong team marketing nội bộ.

Ví dụ, nếu như trước đây Content Writer viết xong một bài viết có thể coi là hoàn thành xong việc, thì giờ đây – viết xong chưa thể gọi là xong, bài viết đó cần được đo lường hiệu quả bằng quảng cáo, đánh giá bằng tỉ lệ chuyển đổi khách hàng. Như vậy, có thể thấy, câu chuyện “một nghề cho chín còn hơn chín nghề” có vẻ đã thay đổi trong thời đại hiện nay, khi thị trường cạnh tranh khốc liệt, bạn biết càng nhiều, bạn càng có lợi thế.

Vì vậy, các Marketers không thể dậm chân mãi ở một mảng được. Theo thời gian, bạn ngày càng phải mở rộng kiến thức và khả năng của mình. Tuy cơ hội bước vào ngành Marketing vẫn còn rộng mở nhưng để tìm được những cơ hội làm việc chất lượng cao, bạn sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt, ngay cả với các chương trình tuyển dụng ở entry level. Như các chương trình Management Trainee dành riêng cho các fresher, thì mỗi chương trình chỉ lấy một vài bạn trên tổng số hàng ngàn đơn đăng ký, với yêu cầu đầu vào vô cùng cao.

3. Thị trường liên tục biến động: 

Các platform luôn không ngừng biến đổi 

Các nền tảng kỹ thuật số (digital platforms) luôn thay đổi và cải tiến để đáp ứng nhu cầu của người dùng và thị trường. Lấy ví dụ với Facebook, trang mạng xã hội này đã trải qua nhiều thay đổi từ khi được thành lập vào năm 2004:

• Tính năng: Facebook đã phát triển và cập nhật nhiều tính năng mới như Facebook Marketplace để mua bán hàng hóa, Facebook Watch để xem phim, chương trình truyền hình trực tuyến, Facebook Dating để kết nối các cặp đôi,…
• Giao diện: Từ những bảng tin đơn giản ban đầu, Facebook đã chuyển sang các giao diện đa phương tiện và trực quan hơn, không ngừng bổ sung thêm nhiều mục tương tác mới ngay trên trang như Facebook Watch, Market Place, Group, Stories, Reels,… để người dùng tiện ấn vào ngay trên trang chủ.
• Quảng cáo: Facebook đã trở thành một nền tảng quảng cáo kỹ thuật số lớn, với các tính năng quảng cáo nhắm mục tiêu, quảng cáo video, quảng cáo hình động và nhiều tính năng khác. Tính năng quảng cáo này đã đưa Facebook trở thành một trong những công ty quảng cáo lớn nhất trên thế giới.
• Bảo mật: Phải đối mặt với nhiều vấn đề về bảo mật, bao gồm việc dữ liệu cá nhân của người dùng bị rò rỉ, tấn công từ hacker, và sự cố với các ứng dụng bên thứ ba, Facebook đã đưa ra nhiều cải tiến bảo mật để bảo vệ thông tin của người dùng như là: xác thực hai yếu tố, mã hóa dữ liệu, kiểm tra bảo mật các ứng dụng bên thứ ba.

Có thể thấy, Facebook đã có nhiều bước tiến dài suốt 20 năm tuổi đời. Và chắc chắn không chỉ Facebook, các nền tảng khác chắc chắn cũng sẽ không ngừng cập nhật và thay đổi. Việc các marketers phải làm là liên tục cập nhật, thích nghi với các thay đổi này.

Đọc thêm: Thuật toán Facebook hoạt động như thế nào?

Bên cạnh đó, chúng ta cũng chứng kiến sự ra mắt, lụi tàn của rất nhiều các digital platforms khác, khiến cuộc chơi trên thị trường không ngừng biến động. 

• My Space: Vào những năm 2000, MySpace từng là một trong những nền tảng mạng xã hội lớn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của Facebook và Twitter, MySpace đã mất đi sự thịnh hành của mình và giảm sút nhanh chóng. Hiện nay, MySpace vẫn còn hoạt động nhưng đã trở thành một nền tảng chuyên về âm nhạc. 
• Yahoo: Yahoo từng là một trong những công ty công nghệ hàng đầu thế giới, với nhiều dịch vụ như tìm kiếm, email, tin tức và nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, vì ngủ quên trên quá khứ, Yahoo không còn duy trì được vị thế của mình như thời hoàng kim, gần như không còn ai sử dụng Yahoo như một trang mạng xã hội nữa. Còn nền tảng email, dịch vụ tin tức và thể thao trực tuyến của Yahoo vẫn được sử dụng rộng rãi.

Đọc thêm: Cái chết của Yahoo dưới góc nhìn 3C

• TikTok: TikTok được phát triển bởi một công ty Trung Quốc và ra mắt vào năm 2016. Nền tảng này được chuyên về chia sẻ video ngắn và nhanh chóng trở thành một trong những nền tảng mạng xã hội phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt ở giới trẻ. Sự phát triển vượt bậc của TikTok vài năm trở lại đây đã thay đổi toàn bộ cuộc chơi, buộc các anh lớn như Facebook, Instagram cập nhật tính năng Reels, YouTube cập nhật Youtube Shorts,… TikTok cũng liên tục vươn lên các vị trí top đầu trong bảng xếp hạng các ứng dụng được tải nhiều nhất, ứng dụng được người dùng nhiều thời gian sử dụng nhất.

Các Marketers cũng giống như các nền tảng này, nếu không lựa chọn thay đổi, chắc chắn chúng ta sẽ bị đào thải. Thị trường và các cơ hội không chờ đợi ai, chỉ cần bạn chậm chân một chút là những người khác có thể vượt qua mình rồi.

Xu hướng “số hóa hay là chết”

Ngày nay, nhu cầu số hóa để không chỉ có trong nền công nghiệp 4.0 mà đã trở nên bức thiết trong mọi ngành, kể cả kinh tế, giáo dục hay y tế.

Hãy tạm hiểu số hoá như thế này: Hãy tưởng tượng rằng, mỗi người tiêu dùng ngày nay sẽ có tương ứng một phiên bản số trong môi trường online, và các hoạt động Marketing sẽ tiếp cận phiên bản số đó để quảng cáo và truyền tải thông điệp. Ví dụ, một thương hiệu cafe chuỗi muốn gia nhập thị trường Việt Nam, với đối tượng mục tiêu là gen Z, như vậy nhãn hàng đó sẽ phải tiếp cận khoảng 13 triệu người. Trong những thập kỉ trước, để tiếp cận tới những người này, thương hiệu sẽ phải phát tờ rơi, hoạt náo tại điểm bán,… nhằm gặp trực tiếp đối tượng mục tiêu. 

Ngày nay, cách tiếp cận đó có thể sẽ không còn hiệu quả, bởi hành vi mua hàng bị tác động rất nhiều bởi môi trường số. Thử thách cho marketers là không chỉ hướng tới việc gặp mặt 20 triệu người, mà còn hướng tới tiếp cận 20 triệu profile Facebook của họ, tiếp cận họ khi họ đang nghe nhạc trên Zing, hay đọc báo trên Kênh 14…

Chính vì sự thay đổi này, các Marketers hiện đại cần phải hiểu biết về Digital Marketing, hiểu biết về hành vi media, hiểu số liệu, thành thạo các công cụ công nghệ… Tuy nhiên, trớ trêu rằng, ngày nay nhiều bạn trẻ thấy xu hướng về Digital, lại lầm tưởng chỉ cần học Facebook Ads, SEO,… là đã biết làm Marketing.

Có một câu chuyện của một nhà tuyển dụng từng kể như thế này: Khi anh đặt ra thách thức cho các ứng viên trong vòng phỏng vấn – hãy lập một kế hoạch Marketing cho một sản phẩm của công ty, anh rất ngạc nhiên vì đa số các bạn đều trả lời rằng: “Em sẽ lập Fanpage A, với các bài post B, và em yêu cầu ngân sách là C…” Trong khi đó, rất ít bạn hỏi đối tượng là ai, đặc điểm như thế nào, trên thị trường có những đối thủ gì… Hơn nữa, khi nhà tuyển dụng hỏi ngược lại: “Tại sao em chọn ngân sách là C mà không phải D?” thì ứng viên lại không trả lời được. Như vậy, có thể thấy việc học kiến thức Marketing căn bản là vô cùng quan trọng, khi đó bạn mới hiểu được tường tận lí do đằng sau các chiến lược Marketing.

Lời khuyên cho các bạn trẻ muốn bước vào ngành Marketing là, trước khi học dùng công cụ, bạn cần có kiến thức Marketing căn bản làm gốc, giống như xây một căn nhà, không có nền móng thì xây càng cao càng dễ đổ. Marketing dù có làm gì, mà không xuất phát từ khách hàng, thì điều đó cũng là vô nghĩa.

Người dùng luôn thay đổi

Khách hàng của bạn cũng sẽ thay đổi theo thời gian. Giả sử một thương hiệu xác định tệp khách hàng mục tiêu là 20-25 tuổi, 10 năm trước họ là gen Y, nhưng hiện tại khách hàng bắt đầu chuyển sang GenZ, và sắp tới nữa sẽ là gen Alpha.

• Gen Y (hay còn gọi là Millennials) được coi là thế hệ đầu tiên lớn lên với internet và các thiết bị di động. Thế hệ này chứng kiến những sự thay đổi và phát triển vượt bậc của thị trường.
• Gen Z được tiếp xúc với internet và các thiết bị di động sớm, họ dành nhiều thời gian sống online hơn. Gen Z cá tính, thoải mái thể hiện bản thân, thích trải nghiệm những điều mới.
• Gen Alpha còn được tiếp xúc và phụ thuộc nhiều hơn vào các thiết bị di động ngay từ khi còn bé xíu. Họ thừa hưởng và quen thuộc với các công nghệ mới của con người có tốc độ xử lý nhanh, hiệu quả và tiện ích với con người. 

Ví dụ, theo một báo cáo từ McKinsey, Gen Z phụ thuộc vào social media nhưng có suy nghĩ cẩn trọng về việc sử dụng nó. Trên toàn khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, gần một phần ba Gen Z dành 6+ giờ/ ngày sử dụng điện thoại – cao hơn 22% so với thế hệ Y và cao hơn 10% so với thế hệ X. Ở hầu hết các quốc gia, Gen Z đều sử dụng điện thoại nhiều hơn so với thế hệ X, ngoài ra cũng dành nhiều thời gian dùng social media hơn. Điều này cũng lý giải tại sao 50 – 60% các quyết định lựa chọn thương hiệu của Gen Z bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi social media và các trang mua sắm online. 

Tuy nhiên, Gen Z cũng tự nhận thức được mặt trái của việc online liên tục này. Hơn 50% người tiêu dùng Gen Z được khảo sát cho rằng những người sử dụng social media luôn chia sẻ quá nhiều thông tin (overshare), và 49% người lo ngại về việc rò rỉ thông tin cá nhân thông qua các hoạt động chia sẻ, tương tác trên social media. Do đó, nhờ vào khả năng sử dụng thành thạo các công cụ kỹ thuật số, Gen Z rất chủ động trong việc quản lý hồ sơ cá nhân trên các kênh online: 36% đáp viên thuộc thế hệ Z chia sẻ rằng họ “giám sát cẩn thận” các hoạt động online của mình, trong khi chỉ có 31% người thuộc thế hệ Y và 24% người thuộc thế hệ X thực hiện việc này.

Chính vì sự thay đổi liên tục của cả người tiêu dùng và xu hướng thị trường, nên ngành Marketing cũng có mức độ đào thải rất nhanh. Nếu các Marketers không chịu khó cập nhật, học hỏi thêm kiến thức mới mỗi ngày thì sẽ khó lòng bắt kịp tốc độ phát triển của ngành.

4. Vậy newbie cần làm gì? 

Với biết bao điều kiện cần và đủ để trở thành một Marketer giỏi, làm thế nào để các bạn trẻ có thể đáp ứng được? Đừng vội lo lắng, để chạm tới thành công, bạn cần bước từng bước thật vững chắc. Điểm tích cực của một chặng đường nhiều khó khăn, chính là bạn có thể loại bớt những đối thủ không đủ kiên nhẫn khác. Hãy tập trung vào phát triển bản thân, chuẩn bị sẵn sàng ý chí kiên định không ngại khó, một tinh thần ham học hỏi, sẵn sàng lăn xả thực hành để học từ thực tế, đó sẽ là thứ đưa bạn đi xa hơn cả trên hành trình marketing đầy thách thức.

Hãy bắt đầu từ việc xây dựng một mindset – tư duy bài bản, đúng đắn về việc làm Marketing. Hiểu cách marketing xuất phát từ con người, tác động tới con người và đem lại giá trị cho con người như thế nào.. Nếu không có tư duy làm Marketing đúng, bạn có thể sẽ đầu tư vào các hoạt động marketing không đúng mục tiêu, không đạt hiệu quả như mong đợi. Điều này không chỉ lãng phí nguồn lực, lãng phí thời gian mà còn khiến bạn mất cơ hội tiếp cận với khách hàng tiềm năng. 

Tiếp theo, là chuẩn bị hành trang kiến thức vững chắc cho chính mình. Bắt đầu từ hệ thống kiến thức bài bản, mở rộng dần ra các mảng kiến thức khác sâu hơn và rộng hơn. Dưới đây là gợi ý về mô hình T-shaped Marketers, một mô hình giúp định hướng phát triển sự nghiệp trong ngành Marketing. Trong mô hình dưới đây, chiều ngang của chữ “T” đại diện cho những kiến thức tổng quan về marketing mà một marketer đã nằm lòng, nhưng không thực sự có chuyên môn cao về lĩnh vực nào. Còn chiều dọc của chữ “T” thể hiện cho 1 lĩnh vực người này có thế mạnh nhất. 

T-shaped marketer không nhất thiết phải là một chuyên gia “biết tuốt” bởi họ chỉ cần giỏi ở 1 lĩnh vực duy nhất mà thôi. Họ có thể nhìn vào một chiến dịch marketing và hiểu ý nghĩa của từng phần trong đó, nhưng chỉ thực hiện 1 phần công việc mà họ làm tốt nhất trong cả chiến dịch. 

Bạn cần hiểu những điểm mạnh của bản thân để chọn hướng tập trung phát triển. Nếu bạn giỏi tư duy logic, thì hãy bắt đầu từ những công việc liên quan tới phân tích, nghiên cứu, sau đó học hỏi và mở rộng kỹ năng của mình dần dần sang cả các mảng khác. Chỉ có vậy, bạn mới không bị lạc hướng giữa một bể trời kiến thức rộng lớn trong ngành này, và có đủ động lực để chinh phục mọi thách thức mà ngành này đem lại

Và đặc biệt hãy gạt bỏ peer pressure, những lo lắng, sợ hãi của bản thân sang một bên. “Obama nghỉ hưu ở tuổi 55, Trump 70 tuổi mới làm Tổng thống. Mọi người phát triển ở múi giờ riêng và bạn cũng vậy”. Đặt ra mục tiêu và dũng cảm thực hiện nó, không có chặng đường nào là không khó khăn, nhưng ít nhất khi đã thực sự bước đi, bạn sẽ không bao giờ hối hận.

Tạm kết

Nếu bạn vẫn hoang mang chưa biết làm sao để bắt đầu, hãy bắt đầu với những câu hỏi đơn giản: marketing là gì, tại sao các doanh nghiệp cần marketing, marketing có những mảng nào, vai trò của từng mảng đó trong bức tranh tổng thể là gì… Các nội dung này đã được tổng hợp tại Online Free Course “The Guide to Marketing Career” của Tomorrow Marketers nhé. Khóa học sẽ giúp bạn khám phá ngành Marketing qua việc hiểu tổng quan về các con đường sự nghiệp trong ngành và giúp bạn bạn hiểu chính bản thân mình. Từ đó giúp bạn xây dựng lộ trình phát triển sự nghiệp Marketing cho riêng mình. Khóa học hoàn toàn miễn phí nên bạn hãy nhanh chóng đăng ký nhé!

Tiếp theo, theo dõi những người nổi tiếng trong ngành, chọn lọc một vài trang tin tức chất lượng để cập nhật xu hướng hàng ngày. Nếu điều đó vẫn chưa đủ, hãy gặp gỡ các anh chị trainer tại khoá học Marketing Foundation của Tomorrow Marketers – những người trong nghề đang làm việc tại các tập đoàn Đa quốc gia, nơi marketing được áp dụng bài bản từ gốc rễ. Gặp gỡ, học hỏi, thực hành và chia sẻ chính là cách học nhanh nhất đối với một lĩnh vực mới.