Toàn cảnh ngành Ví điện tử (E-wallet) tại Việt Nam 2021

Toàn cảnh ngành ví điện tử (E-wallet) Việt Nam
marketing foundation

Tomorrow Marketers – Ngành công nghiệp Fintech của Việt Nam đã phát triển mạnh khi đất nước điều chỉnh theo trạng thái “bình thường mới” do đại dịch COVID – 19 gây ra. Việt Nam là một trong những quốc gia có mức tăng trưởng về thanh toán điện tử cao nhất thế giới với tỷ lệ lên tới 30,2% hàng năm trong giai đoạn 2020 – 2027 (theo Allied Market Research). Với một thị trường béo bở như thanh toán điện tử, rất nhiều các startup đang gia nhập ngành và cuộc chơi đốt tiền của các ông lớn như Momo, ZaloPay, Moca,… đang khiến cho ngành ví điện tử tại Việt Nam sôi động hơn bao giờ hết.

1/ Tổng quan thị trường ví điện tử tại Việt Nam

Ví điện tử đang trở nên phổ biến

Theo khảo sát của Ngân hàng Thế giới, thanh toán không tiền mặt đã trở thành phương tiện phổ biến tại nhiều quốc gia phát triển trên thế giới với giá trị chi tiêu hàng ngày của người dân chiếm tới 90% tổng số giao dịch hàng ngày. Tại Việt Nam, ít nhất 50% số gia đình ở thành phố sử dụng dịch vụ thanh toán điện tử vào năm 2020.

Năm 2021, Việt Nam cũng đang nằm trong top 3 quốc gia có tỷ lệ người dùng thanh toán qua di động ở châu Á với 29,1%. Tính đến cuối quý I năm 2020, Việt Nam có 13 triệu tài khoản ví điện tử được kích hoạt và sử dụng, tổng số dư ví khoảng 1,36 nghìn tỷ đồng, và có tới 225 triệu giao dịch được thực hiện (Ngân hàng Nhà nước, 2020).

Xếp hạng tỷ lệ người dùng thanh toán qua di động tại các quốc gia trên thế giới năm 2021
Xếp hạng tỷ lệ người dùng thanh toán qua di động tại các quốc gia trên thế giới năm 2021 (nguồn: Statista, 2020)

Thị trường đặc biệt hấp dẫn với tiềm năng tăng trưởng lớn

Theo Allied Market Research, với tốc độ tăng trưởng kép lên tới 30,2% hàng năm trong giai đoạn 2020-2027, thị trường thanh toán qua di động tại Việt Nam có thể cán mốc 2.732 tỷ USD vào năm 2027.

Bên cạnh tốc độ tăng trưởng, khoảng trống thị trường tính đến thời điểm hiện tại cũng là một yếu tố đầy hứa hẹn cho các doanh nghiệp gia nhập sân chơi. Mức độ gia nhập thị trường ví điện tử còn khá thấp. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước cho thấy hiện Việt Nam có 89 triệu tài khoản thanh toán cá nhân, tương đương gần 70% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng, nhưng chỉ mới có 13 triệu tài khoản ví điện tử. Thêm vào đó, tỉ lệ những người chưa biết đến ví điện tử còn khá nhiều (59%) nhưng sau khi đã sử dụng thì tỷ lệ tiếp tục sử dụng cao – tỷ lệ chuyển đổi 77% (Statista, 2020). Đây chính lý do nhiều công ty đang bắt đầu tham gia vào thị trường này và tổ chức các hoạt động truyền thông tiếp cận nhóm người dùng chưa biết đến ví điện tử, tận dụng khoảng trống lớn này.

J.P.Morgan dự đoán tỷ trọng phương thức thanh toán trong mua sắm trực tuyến sẽ có sự thay đổi: Thanh toán bằng tiền mặt giảm mạnh thay thế là 2 hình thức thanh toán chính bằng ví điện tử E-wallet và chuyển khoản. Dự đoán cho thấy ví điện tử sẽ ngày càng được chấp nhận và phát triển mạnh mẽ tại thị trường Việt Nam.

Sự dịch chuyển sang ví điện tử này được dự đoán dựa trên các xu hướng thay đổi hành vi người tiêu dùng như:

  • Tình hình đại dịch COVID-19 khiến mọi người khó tiếp cận hàng hóa và dịch vụ theo cách cũ
  • Các trung tâm đô thị đã và đang hướng người dân đến việc mua hàng không dùng tiền mặt và mã QR giúp các doanh nghiệp chấp nhận thanh toán không dùng tiền.
  • Các ứng dụng như Gojek và Grab gia nhập thị trường Việt Nam tạo đà cho sự phổ biến của ví điện tử. Người tiêu dùng ưa thích tính liền mạch trên nhiều nền tảng trực tuyến khác nhau khi sử dụng ví điện tử.
  • Việc sử dụng ví điện tử và mua sắm trực tuyến tăng lên vì nhóm nhân khẩu học tại Việt Nam hiện phần lớn là trẻ tuổi (chiếm 60% dân số). Cơ cấu dân số trẻ của Việt Nam được tiếp xúc với công nghệ hiện đại khiến thói quen tiêu dùng thay đổi theo chiều hướng tích cực, giúp ví điện tử nhanh chóng phát triển. Sự gia tăng trong việc áp dụng các sản phẩm kỹ thuật số chắc chắn sẽ tiếp tục tăng khi Việt Nam triển khai mạng 5G và cải thiện khả năng truy cập internet ngay cả ở các vùng sâu vùng xa.
  • Ví điện tử cũng được sự trợ giúp từ các cơ quan Nhà nước để triển khai các giải pháp áp dụng công nghệ trong hoạt động thanh toán như cho phép nạp tiền mặt vào ví thông qua tài khoản ngân hàng, áp dụng tiêu chuẩn cơ sở QR code,…

Cuộc đua tranh giành ‘miếng bánh béo bở’ giữa các doanh nghiệp

Theo Techwire Asia, số lượng ví điện tử tại Việt Nam tính đến tháng 10 năm 2020 lên tới 39 hãng với dân số khoảng 96 triệu người. Trong khi đó, Trung Quốc là đất nước tỷ dân nhưng chỉ có một vài ví điện tử như Alipay và Wechat Pay chiếm lĩnh thị phần lớn. 

Giữa thị trường đầy cạnh tranh giữa gần 40 cái tên khác nhau, có 5 ví điện tử đang hoạt động nổi bật: Momo, Zalo, Viettel Pay, Shopee Pay, Moca. Số liệu thống kê bởi Asian Plus cho thấy mức độ nhận diện đầu tiên TOM (Top-of-mind) của người dùng ví điện tử là ví Momo với 73%, theo sau đó là 2 đối thủ nặng lớn là Viettel Pay, Shopee Pay với chỉ 6% và Zalo đứng thứ 4 với 4%.

Momo

Viết tắt của Mobile Money, Momo ra mắt vào năm 2013, đã trở thành ví điện tử lớn nhất tại Việt Nam với sự hậu thuẫn của những nhà đầu tư tên tuổi: Warburg Pincus, Standard Chartered và Goldman Sachs,…. Ví điện tử này hiện sở hữu hơn 25 triệu người dùng cá nhân (Nikkei Asia, 2021).

Đọc thêm: Chiến lược Go to market – Đằng sau sự thành công của việc tung sản phẩm mới

Momo cho biết vào tháng 1/2021, họ đã huy động được 100 triệu đô từ các nhóm nhà đầu tư bao gồm Warburg Pincus, KORA, Good Water, Macquarie Bank, Tybourne Capital Management, Affirma Capital. Vì sự cạnh tranh gắt gao, Momo không chỉ mở rộng mạng lưới của mình bằng cách gọi thêm vốn mà còn chạy đua để mở rộng các dịch vụ, phân nhánh sang các lĩnh vực như bảo hiểm xe máy và cho vay tiêu dùng và thậm chí mua lại lượng cổ phần của công ty để tăng tốc độ phát triển cho sản phẩm.

Tuy nhiên, sự nổi lên của Momo đã thu hút nhiều đối thủ cạnh tranh từ nước ngoài, biến Việt Nam trở thành một trong những thị trường Fintech cạnh tranh nhất Châu Á. Rất nhiều đối thủ, bao gồm cả những “người khổng lồ” công nghệ Đông Nam Á như SEA và Grab đã tham gia vào cuộc chơi “đốt tiền” để có được người dùng.

Momo tin rằng cách để chiến thắng các đối thủ là hợp tác với các cửa hàng tiện lợi và chuỗi cà phê như CircleK, Highland Coffee… Người tiêu dùng trẻ thường xuyên thực hiện hành vi tiêu dùng tại đây hơn các dịch vụ gọi xe hay mua sắm trực tuyến.

ZaloPay

ZaloPay chính là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Momo. Ví điện tử này do ZION phát triển, cung cấp một hệ sinh thái ví di động đa dạng bao gồm nhiều loại dịch vụ khác nhau. Nền tảng này cho phép người dùng thanh toán hóa đơn điện nước, chuyển tiền qua mã QR và được tích hợp với tài khoản ngân hàng để rút tiền hoặc mua hàng. Lợi thế cạnh tranh của ZaloPay nằm ở sự liên kết với ứng dụng Zalo – nền tảng trò chuyện hàng đầu Việt Nam với hơn 100 triệu người dùng.

Ví ZaloPay đã hợp tác cùng 269 đối tác chiến lược mới như như Lazada, Baemin, Tiki, Sendo, Circle K, Big C, Be ở nhiều mảng khác nhau như: thương mại điện tử, mua sắm, sức khỏe, làm đẹp. Cùng với Momo, ZaloPay đang mạnh tay chi tiền, chịu lỗ hơn 667 tỷ đồng (hơn 77% so với 2019) để thu hút người dùng.

VNG cho biết, sự “chịu chơi” này của ZaloPay đã giúp lượng người dùng hoạt động hàng tháng tăng lên gấp 4 lần. Số người gửi tiền ZaloPay trong Zalo chat hàng tháng tăng 10 lần trong 6 tháng cuối 2020.

Lợi nhuận của một số ví điện tử

Shopee Pay

Shopee Pay, được đổi tên từ AirPay, là ví điện tử được phát triển bởi SEA Group, nằm trong hệ sinh thái Shopee – Now – Shopee Pay. Việc đổi tên thành Shopee Pay giúp tăng nhận diện thương hiệu cho ứng dụng nhờ sự phổ biến của sàn thương mại điện tử Shopee. 

Lợi thế của Shopee Pay là sự hợp tác với 18 ngân hàng cổ phần lớn: Vietcombank, Techcombank, BIDV, VietinBank, MSB,… Ngoài các tính năng thông dụng của ví điện tử, người dùng Shopee Pay còn được hưởng nhiều ưu đãi khi mua hàng tại Shopee và và đặt thức ăn trực tuyến tại Shopee Food.

Dịch vụ tài chính điện tử hiện tại là mảng kinh doanh của SEA Group có tốc độ tăng trưởng doanh thu lớn nhất với mức tăng trưởng 396% so với cùng kỳ năm ngoái. Nền tảng cho mảng dịch vụ thanh toán của SEA chính là mảng game và thương mại điện tử. Game thủ thanh toán cho các vật phẩm trong Garena hoặc người dùng thanh toán cho các sản phẩm thương mại điện tử trên Shopee hình thành một nhóm người dùng tự nhiên cho Shopee Pay.

Tình hình kinh doanh mảng dịch vụ tài chính SEA Money trong 6 quý gần nhất
Tình hình kinh doanh mảng dịch vụ tài chính SEA Money trong 6 quý gần nhất (Nguồn: BCTC/TechinAsia, 2020)

Moca

Moca chọn hợp tác với Grab là để xây dựng hệ sinh thái thanh toán di động cho toàn bộ hệ sinh thái của “Super App” này.

Theo Cimigo, Momo cùng với ZaloPay được dùng nhiều nhất để nạp tiền điện thoại, chuyển tiền và thanh toán hóa đơn định kỳ. Song Moca có lợi thế cho riêng mình khi  tích hợp với hệ sinh thái Grab như đặt xe, giao đồ ăn, giao hàng và mới đây nhất là đi siêu thị và mua hộ hàng hóa.

Các loại giao dịch phổ biến nhất trên ví điện tử

Moca và Tiki cũng thông báo mối quan hệ hợp tác mới nhằm đáp ứng nhu cầu mua sắm, thanh toán điện tử ngày càng tăng trong bối cảnh dịch Covid – 19. Qua đó, người dùng Moca trên ứng dụng Grab có thể thanh toán trực tuyến ngay trên ứng dụng Tiki một cách nhanh chóng. Đồng thời, người dùng cũng được hưởng thêm nhiều ưu đãi với điểm thưởng Grab Rewards và Tiki xu sau mỗi giao dịch. 

Trong tương lai, Moca được dự đoán sẽ còn tiến xa hơn nữa, khi đối tác chiến lược là Grab công bố sẽ đầu tư 500 triệu USD vào Việt Nam trong vòng 5 năm tới nhằm mở rộng mạng lưới các dịch vụ kết nối di chuyển, giao nhận thức ăn và thanh toán điện tử, đồng thời phát triển các giải pháp mới về công nghệ di động, công nghệ tài chính và logistics.

Viettel Pay

Ra mắt vào năm 2018, bước chân đầu tiên của Viettel Pay ở mảng thanh toán số. Ứng dụng này cho phép người dùng thanh toán hóa đơn, chuyển tiền, mua vé và nhiều dịch vụ khác như các “Super App” như Momo và ZaloPay.

Theo App Annie, dù không cạnh tranh với các ứng dụng hàng đầu qua khuyến mãi và giảm giá, Viettel Pay là ứng dụng thanh toán nhận được lượt tải về nhiều thứ 2 tại Việt Nam, chỉ sau Momo. Với lợi thế mạng lưới liên kết với Viettel Post, Viettel Store và cửa hàng dịch vụ Viettel có độ phủ rộng lớn với hơn 200.000 điểm giao dịch trên toàn quốc, nên việc nạp, rút tiền sẽ trở nên thuận lợi và dễ dàng hơn.

VNPay

Cuộc chơi đốt tiền sẽ còn trở nên khốc liệt hơn khi VNPay mới thông báo nhận được khoảng đầu từ 250 triệu USD từ General Atlantic, Dragoneer Investment Group, PayPal Ventures,… (Nikkei Asia, 2021). Đây sẽ không chỉ là sự cạnh tranh giữa các ví điện tử với nhau mà còn là sự cạnh tranh giữa ví điện tử và cách dịch vụ tương tự từ các ngân hàng và công ty viễn thông.

3/ Thách thức cho các doanh nghiệp trong ngành ví điện tử tại Việt Nam

Thói quen dùng tiền mặt của người Việt

IDG – Tập đoàn Dữ liệu quốc tế Việt Nam và Asean cho biết 80% người dân vẫn sử dụng tiền mặt trong cuộc sống hằng ngày, 98% sử dụng tiền mặt cho các giao dịch dưới 100.000 đồng. Có thể thấy, tổng lượng thanh toán không dùng tiền mặt mới chỉ là một phần nhỏ của cuộc sống và các doanh nghiệp gia nhập thị trường này cần bỏ rất nhiều công sức tạo nhu cầu và thói quen cho người tiêu dùng.

Đọc thêm: Thương hiệu xác định nguồn tăng trưởng và nhiệm vụ trọng tâm như thế nào?

Chi phí thu hút người dùng ở mức cao, trong khi giá trị giao dịch trung bình của người dùng rất thấp

Giá trị giao dịch trung bình của mỗi người dùng tại Việt Nam còn thấp, dù tỷ lệ thanh toán qua di động cao. Các nước phát triển như Mỹ, Anh, Na Uy, hay Ý dù có tỷ lệ thanh toán qua di động thấp hơn so với Việt Nam, nhưng số tiền trung bình những khách hàng tại các nước này giao dịch cao hơn rất nhiều. Trung bình một người Mỹ chi gần 8000 USD cho việc thanh toán qua di động, còn người Anh là hơn 7000 USD. Trong khi đó, tại Việt Nam, trung bình người tiêu dùng chỉ chi trả khoảng 21 USD bằng ví điện tử (vnexpress, 2020). Điều này chứng tỏ việc các giao dịch của người Việt Nam chỉ là thanh toán tiêu dùng thường ngày.

Giá trị thanh toán hiện tại của mỗi người Việt thấp như vậy, nhưng mảng thanh toán điện tử này lại “ngốn” số tiền đầu tư vô cùng lớn. Từ đó dẫn tới tình trạng các ví điện tử dẫn đầu thị trường đều báo lỗ liên tiếp nhiều năm. Đơn cử như Momo đã cán mốc lỗ 854 tỷ vào năm 2019, gấp đôi số tiền lỗ năm 2018 của ví điện tử này (CafeF, 2021). Tuy nhiên, đứng giữa cuộc đua “đốt tiền” chưa có dấu hiệu giảm nhiệt nhằm duy trì tăng trưởng người dùng, phục vụ cho các vòng gọi vốn tiếp theo, dường như sẽ không ai sớm bỏ “cuộc chơi” tốn kém này, và viễn cảnh chịu lỗ có thể phải kéo dài thêm nhiều năm cho tất cả doanh nghiệp tham gia.

Khách hàng thiếu trung thành

ông Phạm Thanh Tùng, đại diện Nielsen Việt Nam cho biết người tiêu dùng thế giới, đặc biệt là tại các quốc gia Châu Á Thái Bình Dương đang có xu hướng ngày càng trở nên ít trung thành với các thương hiệu mình đang sử dụng. Cụ thể có đến 47% khách hàng cho biết mình sẵn sàng thử các thương hiệu mới và chỉ có 7% khách hàng cho biết mình sẽ trung thành với những sản phẩm quen thuộc. Câu chuyện này cũng đang xảy ra với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thanh toán trung gian qua ví điện tử tại Việt Nam.

Người tiêu dùng thích được khuyến mãi, đến mức “tìm kiếm khuyến mãi” là mục đích mua sắm hàng đầu của 85% khách hàng trên môi trường trực tuyến (theo báo cáo của Nielsen năm 2019). Hiện tại, cashback (hoàn tiền) và những chiến dịch khuyến mại khác có thể xem là phương thức khuyến mại rất quen thuộc mà các ví điện tử sử dụng để lôi kéo khách hàng. Tuy nhiên liệu những khách hàng này có tiếp tục sử dụng ví nếu các chương trình khuyến mại hay hoàn tiền này kết thúc?

Đọc thêm: Tổng quan thị trường Fintech tại Việt Nam

Tạm kết

Cuộc cạnh tranh của các ví điện tử trong thời gian tới sẽ rất khốc liệt. Theo dõi sự biến chuyển của ngành ví điện tử sẽ giúp các marketer học được nhiều bài học về phát triển thương hiệu, sản phẩm và truyền thông tăng trưởng. 

Phương pháp học qua Case Study thực tế chính là cách để các bạn rèn luyện tư duy Marketing. Khóa học Marketing Foundation của Tomorrow Marketers là nơi bạn có thể tiếp xúc trực tiếp với rất nhiều Case Study từ các ngành hàng khác nhau, và được hướng dẫn bởi giảng viên là Manager/ Director tại các tập đoàn đa quốc gia. Hãy đăng ký ngay hôm nay để tìm hiểu thêm kiến thức về ngành và rèn luyện tư duy Marketing bài bản nhé!

Bài viết được biên soạn bởi Tomorrow Marketers, vui lòng không copy dưới mọi hình thức.

Tagged: